BABYOBSERVATIE 

English below

Babytaal

Het kijken naar een baby vertedert, ontregelt, roept van alles op: 'wat een wijsheid in zo'n kleintje' of 'niet te geloven dat ik ooit ook zo was'. En dat terwijl ze niet veel meer doen dan eten, poepen en slapen. Of toch wel?

Babies zijn bij uitstek in staat om contact te maken en te communiceren. Non-verbaal, dat wel, en dat betekent dat ze contact maken zonder gesproken taal. Ze doen dat met lichaamstaal: een grimas, uitreiken met de handjes en misschien nog wel heel veel andere manieren. Want elke opvoeder weet: als het kind iets heeft, dan vóél je dat...

Met een duur woord noemen we dat projectieve identificatie: de baby kan zelf nog niet zeggen wat er is en projecteert als het ware het gevoel op een ander. Net zoals je met een beamer een beeld op een scherm projecteert. Het scherm verandert daar mee niet: dat blijft gewoon een scherm.

Bij babies en projectivieve identificatie is dat anders. Als het goed is, doet die ander op wie geprojecteerd wordt ook wat met de projectie: die wordt wat onrustig en gaat denken: mmmm, heeft de baby honger? vieze luier dan? of is het hier een beetje koud? Als de andere persoon de projectie oppakt, en dus iets gaat voelen, denken en doen, dan noemen we dat projectieve identificatie: men identificeert zich met de projectie.
Dit verschijnsel komt ook tussen volwassenen onderling en bij grotere kinderen voor. Het gaat heel snel en kan heel handig zijn, maar ook ongemakkelijk, storend of soms zelfs ziekelijk. Het is een non-verbaal (onuitgesproken) en onbewust proces. Maar juist bij babies is het een heel bijzonder, belangrijk, subtiel, opmerkelijk en levensreddend mechanisme. Je leest er meer over in het psychoanalytisch woordenboek. 

Opleiding

Omdat de non-verbale en onbewuste processen heel belangrijk zijn in allerlei beroepsgroepen, is de babyobservatie als leermethode geïntroduceerd. Professionals in de zorg maar ook managers bijvoorbeeld kunnen zo leren over deze mechanismes. Ook in opleiding tot psychotherapeut en infant mental health specialist is de babyobservatie een belangrijk onderdeel van het leerproces.

De babyobservatie is vlak na de Tweede Wereldoorlog bedacht in London door de psychoanalytica Esther Bick en werd daar al snel een standaard onderdeel van de opleiding tot psychoanalyticus. Ook in de NVPP-opleiding (psychoanalytische psychotherapie) is een blok babyobservatie opgenomen. In dit blok gaat een BIG-geregistreerde psychotherapeut of psychiater 8 maal een uur naar een baby kijken.

Ook ik ga zo'n babyobservatie doen in het kader van mijn opleiding in de psychoanalytische psychotherapie. Ik ga observeren. Alleen maar kijken. Niks doen. Gaat de baby slapen, dan wordt daar naar gekeken. Wordt de baby gevoed, dan wordt dat geobserveerd. Gaat de baby mee in de wandelwagen, dan ga ik mee. Althans: alles in goed overleg met de ouders. We noemen dat participerende observatie: we participeren in het leven van de baby, en observeren alleen. 

Gezinnen

Voor de babyobservatie zoek ik een gezin dat een kindje verwachten of net een kindje gekregen heeft. Met baby bedoel ik alle kinderen onder de 12 tot 18 maanden, maar hoe jonger hoe beter. Beide ouders moeten akkoord zijn met de babyobservatie. Degene die gaat observeren gaat gedurende een maand of drie in totaal 8 keer een uur observeren, liefst op een vast moment in de week. Alles wat de baby op dat moment doet wordt geobserveerd, overigens steeds in nauwe afstemming met de ouders of met degene die op dat moment bij de baby is (oppas, oma, opvang). Als bepaalde activiteiten niet passen, dan geven de ouders dat aan en zoeken we naar een oplossing. Het is uitdrukkelijk geen ouder-kind-observatie, er wordt geen diagnostiek gedaan, er komt geen verslag van de bevindingen van de observator. Het gaat om de alledaagse context van de baby en diens taal en het leerproces van mijzelf. Ik houd dan ook wel een soort van dagboek bij voor zelfreflectie. 

Veelgestelde vragen

Hoe oud mag de baby zijn? Hoe jonger hoe beter, maar kinderen tot 12-18 maanden komen in aanmerking voor de babyobservatie. 

Wie moet toestemming geven? Beide ouders of zij die gezag of voogdij hebben, moeten toestemming geven. 

Is het een probleem als er nog meer kinderen in het gezin zijn of aanwezig zijn? Nee, dat is geen probleem.

Wat als het een keer niet uitkomt? Dat is geen probleem, dan slaan we een week over of verzetten we het een keer.

Om welke tijdstippen gaat het? We bepalen samen in overleg een vast moment in de week dat voor alle partijen past. Het heeft wel de voorkeur om een vast moment in de week te kiezen. 

Moet ik er als ouder zelf steeds bij zijn? Nee, hoor, dat hoeft niet. Een oppas of een andere begeleider kan ook, mits deze daar zelf mee akkoord is. 

Hoe vaak kom je observeren? Ik kom totaal over een periode van ongeveer 3 maanden 8 keer 1 uur observeren. 

Verschoon je ook luiers of geef je een flesje? Nee, helaas. Ik draag niets bij, ik observeer alleen. 

Welke periode gaat het om? Het gaat om eind september 2025 tot eind december 2025.

Hoe wordt de babyobservatie opgestart? We starten met een kennismakingsgesprek om verwachtingen over en weer uit te wisselen. Als iedereen dan akkoord is, start ik eind september 2025 met het eerste uur observeren. 

Kan ik er iets mee verdienen? Helaas, er staat geen vergoeding tegenover. 

BABY OBSERVATION

Baby Talk

Looking at a baby evokes tenderness, disrupts the usual flow of things, and stirs up all kinds of feelings: “so much wisdom in such a tiny being,” or “hard to believe I was ever like that.” And all this while babies mostly just eat, poop, and sleep. Or is there more to it?

Babies are remarkably capable of making contact and communicating—non-verbally, that is. They connect without spoken language. They use body language: a grimace, reaching out with their hands, and perhaps many other subtle cues. Every caregiver knows the feeling: when something’s up with the baby, you just féél it...

In psychological terms, this is called projective identification: the baby cannot yet express what’s going on and, in a way, projects the feeling onto another person—much like a projector casting an image onto a screen. But unlike a screen, the person receiving this projection often feels something as a result.

In the case of babies and projective identification, the person on the receiving end may become unsettled and start wondering: Hmm, is the baby hungry? Dirty diaper? Too cold in here? When the other person picks up on the projection and begins to feel, think, and act accordingly, we call this projective identification: they identify with the projection.

This phenomenon also occurs among adults and older children. It happens quickly and can be useful—but also awkward, disruptive, or in some cases pathological. It is a non-verbal and unconscious process. But with babies, it is an especially remarkable, subtle, vital, and even life-saving mechanism. You can read more about it in the Psychoanalytic Dictionary (in Dutch).

Education

Because non-verbal and unconscious processes play a major role in many professions, baby observation has been introduced as a learning method. Professionals in healthcare, but also managers, for example, can learn a great deal from these mechanisme. Baby observation is also an important part of the training for psychotherapists and infant mental health specialists.

Baby observation was developed just after World War II in London by psychoanalyst Esther Bick, and soon became a standard part of psychoanalyst training. It is now also a component of the NVPP training (Psychoanalytic Psychotherapy). In this module, a BIG licensed psychotherapist or psychiatrist observes a baby for one hour, eight times.

Me too, I am also doing a baby observation beacuse of my training in psychoanalytical psychotherapy. Just observing—no action.

If the baby sleeps, that’s observed. If the baby is fed, that’s observed. If the baby goes for a walk in a stroller, I join. All of this, of course, happens in close consultation with the parents. This method is called participant observation: I "take part" in the baby’s life but observe only.

Families

I am looking for a family expecting a baby or a family who have recently had a baby. For the purpose of observation, "baby" refers to any child up to about 12–18 months old—but the younger, the better. Both parents must give consent.

I visit the baby eight times over a period of about three months, preferably on a consistent weekly schedule. Everything the baby does during these visits is observed, always in close coordination with the parents or whoever is present with the baby (such as a babysitter, grandparent, or daycare worker). If certain activities are not appropriate, the parents can let me know and we’ll adjust.

It is explicitly not a parent-child observation, no diagnostics are involved, and no report is made of the findings. It is about the everyday context and the learning process of the observer. I do, however, keep a kind of private journal for personal reflection.

Frequently Asked Questions

How old can the baby be? The younger, the better, but babies up to 12–18 months can be observed.

Who needs to give consent? Both parents, or those with custody or guardianship, must give consent.

Is it a problem if there are other children in the household? No, that’s not a problem.

What if a visit doesn’t fit in our schedule? That’s okay—we’ll skip that week or reschedule.

What time of day are the visits? We agree together on a fixed weekly time that suits everyone. Having a regular time is preferred.

Do I, as a parent, have to be present? No, that’s not necessary. A babysitter or another caregiver can be present, provided they agree.

How often do you observe? Eight times in total, each for one hour, over about three months.

Do you change diapers or feed the baby? No, I don't participate in care itself—I observe only.

Which period are we talking about? From late September 2025 to December 2025.

How does the baby observation begin? We start with an introductory conversation to align expectations. If everyone agrees, the first observation session is scheduledat the end of September 2025.

Can I earn something from it? Unfortunately, there is no financial compensation for it.